Antoni Heda-Szary to legenda podziemnego państwa polskiego w Górach Świętokrzyskich. Prezentowana książka to jego wspomnienia poczynając od września 1939 roku, poprzez brawurowe akcje partyzanckie w latach okupacji do rozbicia więzienia UB w Kielcach w 1945 roku. Podobnie jak wielu innych "żołnierzy wyklętych" został zdradzony, aresztowany i skazany na wielokrotną karę śmierci. Ułaskawiony, wychodzi na wolność w 1956 roku. W PRL był przewodniczącym "Solidarności" kombatantów, na początku stanu wojennego w 1981 roku został internowany w Białołęce. "Szary" nie był postacią z podręczników, w życiu podejmował trudne decyzje i wybory. Był partyzantem, chronił ludność cywilną, wspomagał ją materialnie, szedł na odsiecz, kiedy tego wymagała sytuacja. Komendant "Szary" rozdawał chłopom buty, wymierzał chłostę volksdeutschom i gorliwym żandarmom, organizował przemyślane do ostatniego szczegółu akcje bojowe na więzienia, banki, oddziały Niemców. W ubeckim więzieniu bił się z oprawcami, stawiał się Różańskiemu. "Wspomnienia" dokumentują, jak rozwija się jego charakter i osobowość; od zagubionego żołnierza kampanii wrześniowej, ostrożnego konspiratora, po dzielnego dowódcę, często ryzykanta. W 1945 roku jest już bezwzględnym komendantem niepodległościowego podziemia walczącego z wprowadzanym przez NKWD systemem. Ukrywa się, kocha, ma dzieci. Wewnętrzna siła i wiara pozwalają mu przetrwać ciężkie więzienie. Siła i dramatyzm losów "Szarego" tworzą historię prawdziwą. Ta historia przez lata była oficjalnie zakazana, ale przecież opowiadana, przekazywana z ust do ust jak w dawnych czasach. Siła tych wspomnień polega na tym, że "Szary" nie daje się oszukać systemowi komunistycznej władzy. Wygrywa - jest postacią zwycięską w wymiarze osobistym i historycznym.