Autor, jeden z najwybitniejszych polskich badaczy zbrodni katyńskiej, próbuje w swej monografii ustalić przyczyny wyłączenia części polskich jeńców z transportów śmierci i skierowania ich do innych obozów, co pozwoliło tej grupie uniknąć śmierci i doczekać amnestii po zawarciu układu Sikorski-Majski. Kryteria, jakimi kierowały się władze ZSRR, nie są w pełni jasne. Wiadomo, że decyzja Stalina co do wymordowania jeńców nie zapadła od razu, trwają polemiki co do celów, jakie chciał osiągnąć, i terminu, jaki wybrał. Jeszcze mniej jasne są powody ocalenia kilkuset osób. Wiadomo, że byli wśród nich konfidenci, osoby sympatyzujące z ideologią komunistyczną, jeńcy, o których upomniały się państwa trzecie.