Trzeci tom serii "Kościół na Straży Polskiej Wolności" to przejmująca opowieść o narodzie, który w brutalny sposób został pozbawiony swojej państwowości i przez 123 lata stawiał czoła zamiarom likwidacji polskiej kultury i sprowadzenia jej do rangi egzotycznego folkloru.

Wydaje się nam, że znamy tę historię – przegrane powstania, zdrada (nieostatnia...) zachodnich sojuszników, surowe represje zaborców. Któż z nas nie pamięta historii wozu Drzymały czy śmierci księcia Józefa Poniatowskiego w nurtach rzeki Elstery?

A jednak na kartach tej monumentalnej pracy spotkamy historię inną – dzieje cichych obrońców polskiej tożsamości, bohaterskich duchownych, rzetelnych nauczycieli, gorliwych proboszczów, niezłomnych hierarchów. To oni, opierając się szykanom i naciskom władzy, stanowili tarczę dla polskiego narodu. Spotykała ich za to taka sama kara, jaka dotykała powstańców i spiskowców: wywózka na Sybir, więzienie, emigracja, śmierć przed plutonem egzekucyjnym. "Naród bez państwa" jest więc wzruszającą historią Kościoła katolickiego, który wraz z rozbiorami Rzeczypospolitej w XVIII w. stanął przed zupełnie nowymi wyzwaniami i który tej nowej sytuacji znakomicie sprostał. Podczas lektury spotkacie Państwo dziesiątki świętych, błogosławionych i sług Bożych, których na ołtarze wyniósł Jan Paweł II, m.in.: abp. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, Bronisława Markiewicza, bp. Józefa Pelczara, s. Marię Truszkowską i wiele, wiele innych.

Wspominamy często powstania jako klęski narodowe, ale wspomnijmy też wielkie zwycięstwo polskiego narodu i Kościoła katolickiego: walkę o tożsamość narodową i o niepodległość ducha! Bo nasz naród umiał przetrwać bez państwa i te doświadczenia mogą nam się jeszcze przydać...