Epoka poprzedzająca rozbiory Polski ujawniła w całej pełni blaski i cienie nowatorskiego systemu rządzenia państwem, jakim była demokracja szlachecka. Wspaniałe zwycięstwa nad Moskwą czy Turkami, z wiktorią wiedeńską na czele, najdobitniej świadczyły o sile Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W tym niezwykłym na europejskiej arenie politycznej tworze nasilały się jednak tendencje, które ostatecznie zadecydowały o upadku mocarstwa. Drugi tom serii "Kościół na straży polskiej wolności" to frapująca opowieść o tym, w jaki sposób duszpasterze dostrzegali pogrążanie się kraju w odmętach i jak usiłowali zapaści zapobiec. Żarliwymi kazaniami gasili płomień reformacyjnego odszczepieństwa , piętnowali wady nie tylko szlachty – a zwłaszcza przewodzącej jej magnaterii, ale także we własnych szeregach próbowali zaprowadzić ład moralny. Jezuici i pijarzy jako pierwsi podjęli trud kształcenia w duchu patriotycznym. Sylwetki takich duchownych jak Piotr Skarga, Stanisław Konarski, Marek Jandołowicz czy Hugo Kołłątaj stały się symbolami troski o los kraju. W skrzącej się od barwnych barokowych cytatów książce łatwo można doszukać się analogii do obecnej sytuacji Polski.