Exlibrysy z kolekcji Tadeusza Biernata
2007-01-31 przez Biblioteka
Exlibris (ex libris - z łac. z książek, z księgozbioru) znak własnościowy książki; zwykle kartka z wyobrażeniem graficznym i nazwiskiem właściciela książki lub nazwą instytucji, wklejana do dzieła na wewnętrznej stronie przedniej okładziny dla zadokumentowania przynależności egzemplarza do księgozbioru.
Typowy exlibris od poł. XV w. ma formę heraldyczną, rzadko z portretem, częściej z rysunkiem alegorycznym, dewizami, sentencjami i mottami. Za prototyp exlibrisu uważa się tabliczki dołączane do rękopisów egipskich (1400 r. p.n.e.) i asyryjskich (VII w. p.n.e.). W Europie znany już w okresie feudalizmu w postaci herbów malowanych na rękopisach, najczęściej na dolnym marginesie pierwszej karty tekstu. W Polsce najstarszy datowany exlibris pochodzi z początku XVI w.
Posługiwanie się exlibrisem jest uważane za wyraz wysokiego szacunku i dbałości o książki, jak również wysokich potrzebach kulturalnych ich właściciela. Pośrednio exlibris ma również motywować do podobnej dbałości (i do terminowego zwrotu) osoby, którym dana książka jest wypożyczana. Exlibris ma również za zadanie zabezpieczanie księgi przed kradzieżą lub zagubieniem. Exlibris artystycznie wykonany w szlachetnej technice graficznej (drzeworyt, miedzioryt, akwaforta, akwatinta, litografia) podnosi walory artystyczne książki, dając świadectwo bibliofilskiego do niej stosunku. Exlibrisy pięknie wykonane, lub też należące do znanych osób dodatkowo podnoszą wartość kolekcjonerską danego egzemplarza.
Projektowanie exlibrisów jest jedną z dziedzin grafiki artystycznej. Ich tworzeniem zajmowało się wielu znanych grafików, rytowników i typografów. Kolekcjonowanie exlibrisów to tylko jedna z dziedzin związanych ze sztuką, którą interesował się Patron naszej Biblioteki.
Tadeusz Biernat, jako bibliofil, zaczął zbierać exlibrisy już w okresie międzywojennym, ale kolekcja powiększyła się najbardziej gdy przeszedł na emeryturę, kiedy to nawiązał szereg kontaktów z innymi miłośnikami exlibrisów w Polsce i wśród Polonii kanadyjskiej.