Kwietniowe (05.04.) spotkanie Klubu Poszukiwaczy Historii Niepołomic dotyczyło społeczności żydowskiej zamieszkującej nasze miasteczko do wybuchu II wojny światowej. Rozmawialiśmy o ich działalności, funkcjach jakie pełnili a także czym się zajmowali. Nie sposób było również pominąć wydarzenia, które miały miejsce w 1942 r., a które na zawsze wryły się w pamięć wielu mieszkańców Niepołomic.

Początki osadnictwa Żydów w Niepołomicach sięgają połowy XVIII w. – w 1765 r. odnotowano, że na terenie miasta zamieszkiwało 29 osób pochodzenia żydowskiego. Pod koniec lat 80 –tych XIX wieku w Niepołomicach było dużo sklepów we wszystkich potrzebnych asortymentach, było 16 karczm żydowskich i jedna katolicka - notuje w „Kronice Niepołomic” Anna Siwek. Żydzi głównie zajmowali się handlem, prowadzili sklepy, piekarnie, składy budowlane, tuczarnie, kawiarnie, bary itp.

Na mapie z 1939 roku sporządzonej przez Stanisława Kasinę naniesione zostały placówki handlowe na w rynku oraz w okolicy z zaznaczeniem, które z nich były prowadzone przez kupców żydowskich. Najbardziej znane rodziny niepołomickich Żydów to Mamesowie, Kalfussowie, Wolffowie, Mayerowie, Blumenfruchtowie, Wasserbergowie i Pinkesfeldowie. Na podstawie pracy magisterskiej pani Magdaleny Karcz, mieliśmy okazję zapoznać się ze wspomnieniami osób, które były naocznymi świadkami wydarzeń z tamtych czasów m. in. pani Celestyny Skrobot, pani Barbary Biśty-Wagner oraz pana Edwarda Świderka.

Z opowieści p. Janiny Wótowicz wynika, że Żydzi mieli „smykałkę” do interesów, parali się głównie handlem, finansami. Pani Janina pamięta moment wywózki Żydów z Niepołomic. Podobnie p. Krystyna Wywiał, która jako 8 –letnie dziecko była świadkiem tego wydarzenia. Nakaz wysiedlenia dotyczył wszystkich mieszkańców Niepołomic pochodzenia żydowskiego.

Jak zostało wspomniane na spotkaniu większość dobrze sytuowanych, inteligenckich rodzin żydowskich zamieszkujących na naszym terenie, głównie na Jazach została już przesiedlona z Krakowa z nadzieją, że spokojnie przeczekają ten czas wojennej zawieruchy w zaciszu prowincji. Niestety, los sprawił, że stało się inaczej. W sierpniu 1942 r. nadszedł rozkaz ostatecznej likwidacji Żydów –wyznaczono dzień, w którym wszyscy niepołomiccy Żydzi mieli opuścić domy i zostali odwiezieni do Wieliczki. Za pozostanie groziła kara śmierci. Poza nielicznymi, którym udało się przeżyć wojnę w ukryciu, pozostali Żydzi zginęli rozstrzelani w Puszczy Niepołomickiej na Kozich Górkach 26 i 27.08.1942 roku.

Ocalały głównie dzieci m. in. Adaś Katz, syn aptekarza Augusta Katza - ukrywane bądź przedstawiane jako własne przez niepołomiczan. Ale udało się też uratować całym rodzinom jak np. Heislerom, których od sierpnia 1942 r. do stycznia 1945 r. w piwnicy wykopanej pod stodołą, narażając się na pewna karę śmierci w razie odkrycia przez Niemców kryjówki, ukrywali państwo Kępowie z Podgrabia za co otrzymali medal i tytuł honorowy „Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata”. Wojnę przeżyła również rodzina Zemlów, którym pomagali państwo Michalcowie – udało im się wyjechać na Zachód.