Ogród publiczny w Niepołomicach - Planty. Kulisy powstania
2009-11-24 przez Biblioteka
Wykład poświęcony był powstaniu Ogrodu Publicznego - Parku Miejskiego-popularnie zwanego Plantami. Myśl o utworzeniu Ogrodu Publicznego dał pod rozwagę Radzie Miejskiej ówczesny naczelnik gminy Władysław Wimmer. Miało to miejsce w 1899 r., czyli 110 lat temu. Aby ten projekt zrealizować ,trzeba było renegocjować ugodę zawartą 20.07. 1870 r. między Gminą Samorządową Niepołomice i C.K. Dyrekcją Domen i Dóbr Skarbowych. Na mocy tej ugody Gmina na własność przejęła dwa place :rynek oraz mały rynek- wtedy zwany Placem pod Biernatem , później Placem pod Ochronką ,czyli obecnym Placem Wolności . Dyrekcja Domen Dóbr Skarbowych zatrzymała Plac pod Zamkiem ,gwarantując wolny przejazd i prawo postoju dla furmanek w czasie jarmarku. Opierając się na opracowaniach historycznych prof. Janusz Bogdanowskiego, p. Jasonek przedstawił dzieje wykorzystania tego placu aż od XVII wieku.
Starania Gminy o przejęcie tego placu w celu założenia Ogrodu Publicznego trwały 10 lat. Pierwsze warunki przedstawione przez C.K. Dyrekcję , Rada Miasta określiła jako” ciężkie’’, ale jednak przyjęła je jako podstawę negocjacji. C.K. Dyrekcja zażdąła za mórg ( 56 arów ), dwa morgi z działek gminnych. W negocjacjach Gmina odwołała się do Ministerstwa Rolnictwa w Wiedniu. W Niepołomicach pojawił się przedstawiciel Ministerstwa Rolnictwa i poparł stanowisko Gminy. W efekcie 1909 r. obie strony podpisały ugodowy kontrakt. Z jego treści wynikało, że Niepołomice uzyskały teren przyszłego parku nieodpłatnie, ale zobowiązały się do wykonania pewnych inwestycji : zasypania stawu , budowy studni, utwardzenia drogi oraz do „urządzenia plantacji”. Gmina nie mogła na tym placu czegokolwiek budować , miał on być „ po wieczne czasy na park miejski przeznaczony”. Kontrakt został prawnie zatwierdzony w dniu 22. 11.1909 roku .
Udokumentowanym faktem, zasługującym na szczególną uwagę ,jest decyzja Komisarza Rządowego Rady Przybocznej , p. Stanisława Japy z 1917 r. o uczczeniu 100-nej rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki poprzez posadzenie” drzewa” w Ogrodzie Publicznym. Nie ustalono do dziś jakie drzewo posadzono i w którym miejscu. Dokumenty z 1926 roku potwierdzają , że teren parku od 1909 r. bardzo mało się zmienił. Do urządzenia Plant wezwał wreszcie Gminę ówczesny reprezentant Skarbu Państwa – już wolnej wtedy Polski – wojewoda krakowski. W odpowiedzi Gmina potwierdziła wykonanie wcześniejszych zobowiązań i przedłożyła plan zagospodarowania parku. Zapewne jakieś prace prowadzono, ale trudno ustalić , kiedy Park został całkowicie zagospodarowany. Wg hipotezy przedstawionej przez p. Jasonka , mogło to stać się w ramach tzw. „działań porządkujących centrum miasta”, podjętych przez ówczesnego burmistrza Władysława Pikulskiego w latach 30 –tych XX w.
Po zakończeniu wykładu wywiązała się ciekawa dyskusja na temat błędnie datowanych zdjęć parku ,zamieszczonych w „ Kronice Niepołomic” Antoniego Siwka. Informacje wykładowcy i fakty przywołane przez licznie zgromadzoną publiczność, pozwoliły określić czas, w którym te zdjęcia wykonano. Omawiano dzieje dębu rosnącego na środku Plant, znanego dziś jako „Dąb Wolności”. W miejscu ,gdzie rośnie obecnie ,jeszcze 1926 r. była droga, a więc kwestia czasu jego posadzenia pozostaje otwarta dla badaczy niepołomickiej historii. Zaangażowanie uczestników w dyskusję oraz ich cenne uwagi, przekonują , że warto organizować wykłady przybliżające ludziom historię naszej małej ojczyzny-Niepołomic.